خانه سینما؛ انزوا در انتشار سیاهه مالی!

بیتا محسنی_انحلال، ابهامات مالی، ضعف عملکرد، کمبود بودجه، حواشی سیاسی و… احتمالا بیشترین واژه هایی هستند که حوالی یک خانه پرحاشیه در قلب خیابان بهار جنوبی جا خوش کرده اند؛ خانه ای با عنوان بزرگترین نهاد صنفی سینمای ایران بر پیشانی که به گفته بسیاری از اهالی سینما چندان هم مامن آن ها نبوده است؛ خانه سینما!

میراث سینما سی سال قبل از امروز!

درست در ماه های میانی سال ۱۳۶۸ و پس مصوبه مجلس مبنی بر اختصاص ۲٪ از درآمد فروش سینما جهت بهبود وضعیت رفاهی و صنفی شاغلان سینما، خانه ای مستقل برای اهالی سینما تأسیس شد. این استقلال اما چندان دوام نیاورد چراکه سه سال بعد هیئت مؤسس خانه سینما با حضور مدیران دولتی راه‌اندازی شد؛ فخرالدین انوار (معاون سینمایی وقت وزارت ارشاد)، سید محمد بهشتی (مدیرعامل وقت بنیاد سینمایی فارابی) و محمد مهدی حیدریان (مدیرکل نظارت و ارزشیابی). از زمان آغاز فعالیت «خانه سینما» به عنوان محل تجمع صنوف مختلف سینمایی، تا زمان اعلام تأسیس آن چهار سال طول کشید و این زمان شامل عضوگیری از اعضای صنف‌های مختلف سینما و معرفی بیشتر این نهاد به آن‌ها بود. به همین دلیل تاریخ فعالیت رسمی «خانه سینما» فروردین ۱۳۷۲ و زمان ثبت آن در اداره ثبت شرکت‌ها و مؤسسات غیر تجاری تهران مهر ماه ۱۳۷۲ ذکر شده‌است. شاید یکی از اصلی ترین انگیزه های تاسیس مرکز غیردولتی با عنوان «خانه سینما» به زبان ساده تر، حمایت مادی از حقوق هنرمندان و دست اندرکاران سینما و تئاتر کشور بود تا با ایجاد شرایط بهینه برای فعالیت هنرمندان، آن ها آسوده تر از قبل و با اطمینان به پشتوانه های مادی در حال و آینده بتوانند نسبت به احیای حقوق خود اقدام کرده و با فراغ بال بیشتری به فعالیت بپردازند! اما از آن جا که به طول کل تشکل صنفی در کشور ما فاقد تعریف دقیق و شناخته شده است، این مرکز نیز در حرکت خود دچار افت و خیزهای متعدد شد تا آن جا که انگیزه اصلی به تدریج جایگاه نخستین خود را از دست داد و این مرکز بیش از هرچیز، به مکانی تشریفاتی بدل شد و حتی به تعطیلی موقت هم رسید. حال نیز بیشتر از نهاد مستقل و حامی سینما، یک مرکز صدور قوانین و تصمیمات ایده آلیستی است که کمتر مکملی به نام اجرا در آن به چشم می خورد، کما این که بودجه گرفتن از سازمان سینمایی این نهاد را از استقلالی که مدعی آن است فاصله داده و به یک زیرمجموعه سازمان سینمایی شبیه تر می کند!

صنفی که علاقه ای به انتشار عملکرد مالی خود ندارد!

این روزها که سینمای ایران به دلیل ورود منابع مالی شبه ناک ، بیش از هر زمانی مرکز سوال است و هر نهادی سعی می کند حتی با وجود جداول نامفهوم و ناقص، عملکرد مالی خود را منتشر کند تا بارِ مرتبط شدن با این منابع مالی آلوده را به هر نحوی شده از شانه خود کنار بدهد، «خانه سینما» علاقه ای به ورود در این وادی را ندارد. در سایت سازمان سینمایی هم جستجوها تنها به چند جدول قدیمی و غیراصولی از عملکردمالی این نهاد می رسد گو اینکه «خانه سینما» به دلیل حواشی توزیع عیدی میلیاردی سال 98 از سوی وزارت ارشاد میان سینماگران کماکان مرکز انتقاد است. در همان روزهای آغازین سال گذشته حواشی این توزیع ناهمگون عیدی چنان بالا گرفت که در نهایت سازمان بازرسی کل کشور به این غائله ورود کرد و بررسی‌هایی را انجام داد اما گویا درباره توزیع عیدی امسال بازهم انتقاداتی وجود دارد و جدا از وقفه چند ماهه در توزیع آن، گویا بیش از ۲هزارنفر از سینماگران از فهرست عیدی‌گیرندگان ارشاد حذف شده اند! سوال این جاست که سودِ این مبلغ که از شب عید در حساب «خانه سینما» مانده است نصیب چه کسانی می شود؟ آیا علت تاخیر در پرداخت همین سود بوده است؟شاید بتوان مخفی کاری های مالی در این نهاد را به همین دلایل ذکر شده تعمیم داد!

سال 96، پرحاشیه برای خانه سینما!

خروجی یکی از جداول منتشر شده از سوی سازمان سینمایی مشخص می کند که این سازمان فقط در سال 96 نزدیک به 11 میلیارد و هشتاد میلیون به «خانه سینما» کمک کرده است! از طرفی طبق لیست دیگری که همان سال از سوی یکی از رسانه ها منتشر شد، سازمان سینمایی در سال 96 فقط دو رقم 3 میلیارد و 799 میلیون و 5 میلیارد و 750 میلیونی(جمعا 9 میلیارد و 549 میلیون) را در اختیار «خانه سینما» قرار داده است. در واقع با شفاف سازی سازمان سینمایی مشخص شد که یک اختلاف حدود یک و نیم میلیاردی میان ارقام منتشر شده وجود دارد که در نهایت کسی نسبت به آن واکنشی نشان نداد و غائله ناتمام ماند!

بودجه و وظایفی فراتر از بودجه

البته «خانه سینما» در مصاحبه های بسیاری ، علت تحقق نیافتن اهداف ابتدایی «خانه سینما» را کمبود بودجه قلمداد کرده و مدعی است بودجه این نهاد در قبال وظایفش هیچ است. در این میان بسیاری از اهالی سینما معتقدند، وقتی ابتدایی ترین نیاز یک سینماگر یعنی وضعیت بیمه آن ها هنوز به درستی پیگیری و در سطح کارا عملی نشده است، اختصاص بیش از نیمی از بودجه برای برگزاری جشن ها و نشست ها از سوی این نهاد، کم کاری «خانه سینما» در قبال سینماگران است! با این حال و در حالی که «خانه سینما» همچنان آماری از عملکرد خود منتشر نکرده است، با توجه به گفت‌وگوی همایون اسعدیان رئیس فعلی هیأت مدیره «خانه سینما» بودجه این نهاد طی سال‌ها تقریبا ثابت بوده و سال 98 نیز حدود 5 میلیارد و 500 میلیون تومان بود.

طبق جدول منتشر شده از سایت سازمان سینمایی، «خانه سینما» در هیچ مقطعی، عملکرد مالی خود را منتشر نکرده است البته در پی انتقادات شدید، برای 5 ماه نخست سال 98 جدولی از سوی سازمان سینمایی منتشر شد اما حال و در حالی که ماه ذوم از سال 99 به نیمه رسیده، هنوز گزارش نهایی خانه سینما از ریز عملکرد مالی اش منتشر نشده است؛ به عبارتی 7 ماه پایانی سال در «خانه سینما» مبهم است!

پرهزینه های خانه سینما از برگزاری جشن تا هزینه های ساختمانی!

در جدول نصف و نیمه ای که از عملکرد مالی «خانه سینما» در سال 98 منتشر شده است، سهم عمده بودجه برای برگزاری جشن سینما صرف شده است، جشنی که هر سال یک ماه قبل از برگزاری خبر عدم برگزاری آن به دلیل کمبود بودجه و مشکلات مالی «خانه سینما» منتشر شده اما در زمان مقرر برگزار می شود.

در این میان رقمی که حتی بیش از حمایت صنفی پرداخت شده است ، مربوط به هزینه های ساختمان ها برای برگزاری جلسات صنفی است که رقمی نزدیک به هزینه جشن سینما دارد.

بخش جالب توجه اما، سایر هزینه های فرهنگی است که توضیحی ندارد. این سطر بسیار شبیه به سطر صیانت از امور سینمایی در جداول دیگر منتشر شده از سوی سازمان سینمایی است که هیچ گاه پیوستی برای آن تعریف نمی شود!

این جدول نه از سوی سازمان سینمایی و نه از سوی «خانه سینما» هنوز تکمیل نشده است. همچین در بسیاری از مواقع بین بودجه اعلام شده و هزینه ها و کمک هایی که در طول سال به نهادهای مختلف از جمله «خانه سینما» تزریق شده است، فاصله بسیاری وجود دارد که ارقام و صحبت های درز پیدا کرده از سوی مدیران وقت و پیشین می تواند ما را به برآوردی از این عملکردهای مالی مبهم برساند. قطعا وقتی حمایت سازمان سینمایی از «خانه سینما» در سال 96، بیش از 11 میلیارد تومان است، بودجه 5 و نیم میلیاردی این نهاد در سال 98 آن هم در اوج بحران اقتصادی کشور توجیه اقتصادی ندارد!